Informacja Turystyczna Wyszków
Zadzwoń: 507 808 867 

Otoczony rozlewiskami i bagnami gród obronny strzegący przeprawy przez rzekę na wschodniej granicy Mazowsza. W XIII wieku został tu przeniesiony z pobliskiej miejscowości Grodzisk. Pierwsze wzmianki o Liwie pochodzą z dokumentów księcia Bolesława II z 1304 i dokumentu księcia czerskiego Siemowita III wystawionego w 1335 roku. Był jednym z głównych punktów obronnych tego księstwa oraz siedzibą kasztelani. Bliskość Litwy i przebiegający tędy trakt na Ruś sprzyjał rozwojowi handlu. Osada otaczająca gród szybko przekształciła się w dobrze prosperujące miasto. Prawa miejskie Liw uzyskał około 1421 roku. Było to związane z wybudowaniem zamku książęcego i ustanowieniem go stolicą Ziemi Liwskiej. Istnieją też przesłanki, że lokalizacja, na prawie chełmińskim, miasta nastąpiła wcześniej (w II połowie XIV w.). Nastąpił rozwój miasta, a jego przedmieście rozrosło się do tego stopnia, że stało się oddzielnym miastem pod nazwą Liw Nowy.

Prawdopodobnie na przełomie XIV i XV w. na zlecenie księcia warszawskiego Janusza I Starszego powstał zamek gotycki, potem rozbudowywany przez księżnę - regentkę Annę Mazowiecką (w pocz. XVI w. ) oraz przez królową Bonę, (w połowie XVI w.) władającą Mazowszem po śmierci Zygmunta I Starego. Liw korzystał z położenia na styku Korony i Litwy. Odbywały się tu sądy ziemskie i sądy grodzkie. W kościele parafialnym odbywały się obrady sejmiku ziemskiego. W 1572 roku Liw był typowany jako miasto, w którym mogłaby się odbywać elekcja królów polskich. Pod koniec XVI w. i na początku XVII w. pomyślnie rozwijało się tu rzemiosło i handel zbożem. Zorganizowano komorę celną. Odbywały się, co tygodniowe targi, a trzy razy w roku - jarmarki.

W czasach „Potopu” i wojny północnej ( 1657 i 1703r. ) Liw został zniszczony przez Szwedów. Do upadku przyczynił się też zanik handlu zbożem, grabieże, pożary i zarazy. Po 1795 Liw znalazł się w zaborze austriackim. Zlikwidowano Ziemię Liwską, a stolicą regionu zostały Siedlce. Od 1807 Liw był w granicach Księstwa Warszawskiego wchodząc w skład powiatu węgrowskiego, przypominał już dużą wieś. Od 1815 należał do Królestwa Polskiego. Na początku 1831 r. w czasie powstania listopadowego w pobliżu (na tzw. „Mostach Liwskich”) rozegrała się bitwa wojsk polskich z rosyjskimi pod wodzą gen. Dybicza.

W 1866 za udział mieszkańców Liwa w powstaniu styczniowych władze rosyjskie odebrały mu prawa miejskie. Od tej pory miejscowość była już tylko wsią sąsiadującą z Węgrowem.
W czasie II wojny światowej młody polski archeolog, Otto Warpechowski ocalił zabytek przed rozbiórką, wmawiając Niemcom rzekomo krzyżacki rodowód zamku. Niemcy zrezygnowali z rozbiórki zamku, a nawet go częściowo zrekonstruowali. W latach 1957-1961 zamek został odbudowany.

Gotycki zamek w Liwie zbudowany na usypanej wśród bagien wyspie, w widłach rzek Liwca i Miedzianki, na planie czworoboku 32 na 33 m. miał identyczne wymiary i plan jak warownia wielkiego księcia Witolda, zbudowana ok. 1413 r. na jeziorze w Trokach, co wskazuje na ścisłe kontakty między książęcymi dworami. Z dawnego zamku pozostała zbudowana z cegły wieża, w której kiedyś był most zwodzony i brama, oraz fragment murów obronnych. Do pozostałości zamku przytulony jest późnobarokowy dworek, w którym od 1963 r. mieści się tu Muzeum Zbrojownia z bogatymi zbiorami militariów i malarstwa sarmackiego m.in. portretów reprezentacyjnych rodziny Ossolińskich, portrety wodzów i obrazy batalistyczne, broń i uzbrojenie ochronne z XVI - XX w. Na wiosnę pod zamkiem odbywają się malownicze zloty rycerskie.

Z uwagi na to, że do 1789 roku Liw stanowił dwa miasta: Liw Stary i Liw Nowy i posiadał dwa odrębne samorządy miejskie. W tradycji mieszkańców wsi przetrwał zwyczaj wyboru dwóch sołtysów. Osobno dla Liwu Starego i Liwu Nowego.

oprac. Jurek Sitek
źródło: http://www.nlot.pl/informator6.php?i=327

Liw jest jedną z atrakcji spływów Liwcem